ضرب المثل نوعی بیان است شامل سخنان برجسته و ماندگارکه ضمن
حفظ استقلال هویتی در زبان مردم اقوام
مختلف کاربرد دارد. گرچه تاریخ همه ی امثال تقریباً مسکوت است، اما در عین حال هرکدام
از آن ها دارای تاریخچه های هستند که در دل اعصار و ازمنه پنهان مانده است.
در یک بررسی ساده در می یابیم بسیاری از قصص و پندآموزی ها
از درون همین ضرب المثل ها بیرون آمده است.
ایران کشوری است کثیر المله که در طول تاریخ به همت اقوام
ساکن در آن برابر تندباد حوادث ایستادگی ی کرده و استوار پا برجا باقی مانده است.
اعراب ساکن در جلگه های جنوب از جمله این اقوام هستند که علیرغم سیطره زبان فارسی،
اما همچنان در محاورات خویش از فرهنگ و زبان بومی یشان استفاده می نمایند و از ضرب
المثل های ویژه خود بهره می جویند.
به علت تغییرات اجتماعی بعضی از این امثال با فرهنگ امروز
مردم نسبتی ندارد ولی بر خود فرض دانستم که به عنوان جزیی از فرهنگ مردم آن ها را
ثبت کنم و این به معنی تأیید بعضی از آن ها نیست.
گرچه این صرفاً به ضبط امثالی که به مردم عرب ایران مربوط
است اشاره می نماید، اما به لحاظ گستردگی دایره زبان عربی از این ضرب المثل ها در
بخشی از عراق، کویت و بحرین هم استعمال می شود، در پاره ای از موارد با تغییر
الفاظ گستره این ضرب المثل ها را وسیعتر دیده است. قدر مسلم آنکه فرهنگ مردم عرب
جنوب ایران در جغرافیای آن با هم یکسان نیست و در هر گوشه ای از آن ضرب المثل ها
با توجه به مناطق شهری و روستایی تفاوت دارند. به طور مثال ضرب المثل های رایج
میان مردم عبادان ( آبادان) و محمره (خرمشهر) منشأ مدنی و روستایی و ضرب المثل های رایج در فلاحیه (شادگان) و خفاجیه (سوسنگرد) منشأ روستایی دارند. از این لحاظ این ضرب المثل ها کمی با هم فرق دارند که
در این کتاب لحاظ شده تا معانی مفهوم تر گردد.
نکته دیگری که لازم است مطرح گردد موکول به این است که برای
سهولت در خوانش این ضرب المثل ها از بعضی حروف فارسی و به آن شکلی که مصطلح است
استفاده شده است و اعراب گذاری کلمات نیز بر مبنای قرائت محلی صورت گیرد و به نظر
نگارنده و ضمن احترام به قواعد صرف و نحو با این روش و ساده کردن صورت کلمات بهتر
میشد به مفهوم سازی جملات کمک کرد.
برای ضبط این ضرب المثل ها و نکته ها نیز از شیوهی شنیدن
آن ها که به کمک دوستان و همشهری هایم میسر شد و سامان دهی آن به صورت یک ذهن جمعی
دنبال شد.
کاظـم آل یاسیـن
نظرات