تصویرهای برجای مانده
. این کتاب بخش اول از یک تریلوژی است
حنا در این تریلوژی زندگی خود را بطور عریان و با جزئیات کامل در اختیار خوانندگان گذاشت. با توصیف های بسیار دقیق و زیبا تصویری از زندگی دردمندانه خود، مردم فقیر، ظلم و ستم فئودال ها و اشغال گران عثمانی و فرانسوی و مبارزه با آن ها و عشق و روابط مردم را بدون پرده پوشی عیان کرده است.
وی به نویسندگی فکر نکرده بود، بلکه نویسندگی نتیجه تجربه ژرفی است کـه از میان آن چیـزهایی یاد گرفت کـه هیـچ دانشجویی آن را نمی دانست. وجه تمایز حنا مینه این بود که علاوه بر درک شرایط، ذهن فعالی داشت که تنها از طریق نوشتن آرام می گرفت و برای همین با قلم مأنوس شد. اولین نوشته اش را برای روزنامه ها فرستاد و حتی با تجربه ای که در عامه نویسی داشت، چند سناریو ساده برای تلویزیون نوشت.
همین عشق به نویسندگی باعث شد تا راهی به دل ساده مردم محله اش باز کند و نویسنده ی بلامنازع شکوائیه هایی باشد که مردم برای انشای آن تنها او را محرم دانستند. حنا مینه مجالست با این مردم را کوره راهی دانست که می تواند او را به شاهراه نویسندگی برساند. قلم گرمی پیدا کرد و کم کم از او مقالات بلندی انتشار یافت و زیب روزنامه ها شد.
شاید مهاجرت او به دمشق و کار در مجله ی «الانشاء» می توانست آتش احساس درونی او را خاموش نماید. آنقدر نوشت و نوشت تا بالاخره او را به سردبیری روزنامه منصوب کردند. او در این شرایط یک نویسنده قابل شده بود و چنان از درد مردم می نوشت که گویی فرزند درد و رنج است.
مدتی نیز ذهن آشفته خود را به زلف داستان کوتاه گره زد. اما نه، این گونه فضای نوشتاری بلحاظ کمی امکانات بروز دردهایش را اقناع نکرد. پس به نوشتن رمان و داستان های بلند بازگشت و 30 رمان و چند مقاله بلند تحقیقی و مصاحبه انجام داد که هریک در نوع خود بی نظیر هستند. نخستین رمان بلند او به نام «چراغ های آبی» چند بار تجدید چاپ شد (1954) و خیلی از آن ها هم به فیلم و سریال تبدیل شدند.
رمان های حنا مینه همواره بوی دریا می داد. دغدغه هایش چون باد مشرقی قطراتی از آب دریا را به جان مشتاق مردم میزند. خودش می گوید: «دریا رؤیای من است.» و در پاسخ به سؤالی می نویسد: «آیا این کارها را با قصد انجام داده؟» و سپس پاسخ می دهد: آری، گوشت تن من ماهی دریاست، خون من آب شور دریاست، مبارزه من با کوسه ها، مبارزه مرگ و زندگی است، اما توفان، خال هایی بـر بدنم نقش انداخته. اگـر صدا می کردند دریا، من جواب می دادم، من دریا هستم. خود دریا. مولدم دریاست و دوست دارم در آن بمیرم.» و بعد می پرسد: آیا معنی جاشو بودن را می دانید؟»
باری، همیشه دریا را به پاکی، توفندگی و طغیان و خلوص تشبیه کرده اند، یعنی همان صفاتی که در رگ و پی حنا مینه هم وجود دارد. او در جایی نوشته:
«از شما می پرسم، درحالی که کنار دریا هستیم، خوب به آن دقت می کنیم؟ واقع امر این است که ما هرگز در وسعت دریا دقت نمی کنیم. با آن حرف نمی زنیم. به اعتراض هایش گوش نمی دهیم. دریا مهمترین پدیده جهان است و اگر از من بپرسید به صراحت می گویم که اصلاً خودِ جهان است. هیچ جاشویی در این تلاطم با ماهی تابه به صید نمی رود. هرگز برای شکار یک بچه ماهی ساعت ها به انتظار، کنار دریا نمی نشیند. جاشو به دنبال شکارهای بزرگ و بزرگ تر است که به قلب امواج می زند. حواس تان هست چه می گویم؛ من درباره ی یک جوان بندر نشین حرف نمی زنم. من از کسی سخن می گویم که جهانش دریاست.»
حنا مینه در ادامه می گوید: «حرفه پدرانم دریا نوردی بوده، دریا برای آن ها همه چیز بوده و طبیعی است که نوه آن ها هم دنیای آن ها را دنیای خود در پهنه دریا قواره کند. من به کارهای باربری و جاشویی و... که در گذشته انجام دادم افتخار می کنم. هنوز لابلای انگشتان پایم پر از نمک و شن های دریاست. به تَرَک های کف پایم اگر نگاه کنید جای زخم های عمیقی را می بینید که تا دلـم کشیده شده است و هنـوز از آن خـون می چکد.» و با این جملات استعاره ای مبهم از دریا (بخوان دنیا) را به خوبی متبلور می سازد.
این نویسنده ی انسان دوست نه مدرک دبیرستانی داشت و نه دانشگاهی. او برای اقشار فقیر و زحمت کش جامعه و مردم عادی می نوشت. در طول عمر مبارزه کرد و در زمان قیومیت فرانسه بر سوریه و پس از آن به زندان افتاد. یک بار دکتر «عادل العوا» استاد فلسفه ی دانشگاه دمشق از وی پرسیده بود که از کدام دانشگاه فارغ التحصیل شده ای؟ وی در جواب به او گفته بود: «من از دانشگاه فقر سیاه فارغ التحصیل شدم... از نظر من فقر دو نوع است: فقر سفید، مثل زندگی امروزی من است و فقر سیاه مانند زندگی ام که در کودکی گذراندم، زمانی که گرسنه، پا برهنه و لخت بودم و مادرم اصرار کرد به مدرسه بروم تا یاد بگیرم چند کلمه ای بنویسم، تا بلکه پلیس یا کشیش بشوم. بعد از اینکه بزرگ شدم و خود را در جریان خروشان مقاومت علیه فرانسوی ها گذاشتم، مادرم آرزو کرد کاشکی مرا به مدرسه نفرستاده بود تا به جای مبارزه در راه وطن چوپان می شدم تا این همه در زندان های فرانسوی ها و زندان وطنی زجر نمی کشیدم... بله من فارغ التحصیل دانشگاه فقر سیاه هستم و انتخاب دیگری برای ورود به دانشگاه دیگر یا دوره دبیرستان نداشتم تا یاد بگیرم درباره ی دانشگاه ها و مدارس بنویسم.»
زبان و اسلوب نوشتاری حنا ساده و آسان است. از این رو خوانندگان کتاب های او را طیف وسیعی از روشنفکران، کارگران، کشاورزان و زنان خانه دار در بر می گیرد. او این توانایی را داشت که خوانندگان خود را بهره مند و شگفت زده کند. او پس از نجیب محفوظ پر خواننده ترین نویسندگان عرب است. کتاب های او به 17 زبان ترجمه شده اند.
ایشان 36 رمان و داستان کوتاه، یک مجموعه داستان کوتاه مشترکاً با خانم «نجاح عطار» و 8 کتاب دیگر شامل مجموعه مقالات و تحقیقات ادبی از خود به یادگار گذاشت. مشهورترین رمان های وی عبارتند از: «چراغ های آبی»، «بادبان و توفان»، «الیاطر» و این تریلوژی است.
*******************
جهت تهیه این کتاب می توانید از درگاه های زیر اقدام به خرید نمایید.
سایت دیجی کالا:
سایت نشر شانی :
فروشگاه آنلاین کتاب سی بوک :
نظرات